Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου εκτός από τη δόξα της νίκης και τη λάμψη των αστέρων είναι δυστυχώς γεμάτη και από σκοτεινές στιγμές, ύποπτες συνδιαλλαγές και συνωμοσίες που δεν χωρά ο ανθρώπινος νους.
Μία από αυτές τις συνωμοσίες συνέβη το 1989, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στη Λατινική Αμερική, με πρωταγωνίστρια την Εθνική Χιλής και τον τερματοφύλακά της, Ρομπέρτο Ρόχας, στη διάρκεια των προκριματικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1990.
Οι 9 ομάδες του CONMEBOL ήταν χωρισμένες σε τρεις ομίλους και οι 2 καλύτερες πρώτες έπαιρναν την πρόκριση για τα τελικά της Ιταλίας, ενώ η χειρότερη πρώτη έπαιζε προκριματικά με τον όμιλο της Ωκεανίας.
Η Χιλή που διέθετε τότε μια πολύ καλή ομάδα, βρισκόταν μαζί με τη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα στο ίδιο γκρουπ. Στην τελευταία αγωνιστική έπαιζε με τη Σελεσάο στο Μαρακανά και στους γηπεδούχους αρκούσε ακόμα και η ισοπαλία για την πρόκριση, ενώ οι Χιλιανοί χρειάζονταν μόνο νίκη. Ο Καρέκα άνοιξε το σκορ στο 49’ για τη Βραζιλία και η Χιλή χρειαζόταν πλέον δύο γκολ. Κι ενώ έβλεπε ότι το παιχνίδι της πρόκρισης κινδυνεύει να χαθεί οριστικά γι’ αυτή, σε μια ανύποπτη στιγμή στο 67ο λεπτό, που όλοι είχαν στραμμένη την προσοχή τους στην περιοχή της Βραζιλίας, ο τερματοφύλακας της Χιλής, Ρομπέρτο Ρόχας, άρχισε να σφαδάζει πεσμένος στον αγωνιστικό χώρο, ενώ δίπλα του είχε σκάσει μια φωτοβολίδα.
Ο Χιλιανός γκολκίπερ που η εντυπωσιακή παρουσία του κάτω από τα δοκάρια του είχε δώσει το προσωνύμιο «Κόνδορας» ήταν ίσως ο καλύτερος τερματοφύλακας στη Λατινική Αμερική εκείνη την εποχή. Είχε κερδίσει δύο πρωταθλήματα Χιλής με την Κόλο Κόλο και οι εξαιρετικές εμφανίσεις του, έφεραν το 1987 τη μεταγραφή στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη βραζιλιάνικη Σάο Πάουλο, που ήταν από τις μεγαλύτερες ομάδες της Βραζιλίας.
Οταν οι συμπαίκτες του έτρεξαν πάνω στον «τραυματισμένο» Ρόχας, τον βρήκαν αιμόφυρτο και αρχικά είχαν την αίσθηση ότι χτυπήθηκε στο κεφάλι από τη φωτοβολίδα. Οργισμένοι τον πήραν στα χέρια και τον μετέφεραν έξω από τον αγωνιστικό χώρο, αρνούμενοι να ξαναμπούν στο γήπεδο για να συνεχιστεί ο αγώνας. Η Βραζιλία κινδύνευε σοβαρά να χάσει το Μουντιάλ της Ιταλίας και το περίεργο ήταν πως κανείς δεν είχε καταλάβει πώς συνέβη αυτό.
Ολοι απορούσαν με τον τραυματισμό του Ρόχας, αφού πολλοί ήταν αυτοί που είδαν τη φωτοβολίδα να πέφτει, αλλά έπαιρναν όρκο ότι ο Χιλιανός τερματοφύλακας βρισκόταν τουλάχιστον ένα μέτρο μακριά της, όταν αυτή προσγειώθηκε στο χορτάρι.
Το χειρότερο ήταν πως κανένας από τους δεκάδες φωτορεπόρτερ που βρίσκονταν στο γήπεδο δεν φαίνεται να είχε καταφέρει να καταγράψει το συμβάν. Λογικό σε ένα βαθμό, αφού εκείνη τη στιγμή η μπάλα παιζόταν στην περιοχή της Βραζιλίας, ενώ η τεχνολογία δεν είχε την παραμικρή σχέση με τη σημερινή εποχή, που η χρήση των κινητών τηλεφώνων θα είχε επιτρέψει την καταγραφή του περιστατικού από αμέτρητες πηγές και από πολλές διαφορετικές γωνίες λήψης.
Ενώ η βραζιλιάνικη ομοσπονδία βρισκόταν σε αναβρασμό, ένας φωτογράφος και νυν ποδοσφαιρικός ατζέντης, ο Πάουλο Τεξέιρα, αποφάσισε να ψάξει λίγο περισσότερο το θέμα. Ρώτησε έναν προς έναν τους συναδέλφους του, αν κάποιος είχε καταγράψει το συμβάν. Ολοι του απάντησαν αρνητικά, εκτός από έναν. Ηταν ο συνάδελφος και φίλος του, Ρικάρντο Αλφιέρι. «Ναι, έχω τραβήξει τρεις τέσσερις φωτογραφίες», του είπε, αλλά πριν ο Τεξέιρα προλάβει να χαρεί, τον ενημέρωσε ότι δεν μπορεί να του τις δώσει.
Ο λόγος ήταν πως δούλευε για ένα γιαπωνέζικο περιοδικό, το οποίο επ’ ουδενί θα δεχόταν η επεξεργασία του φιλμ να γίνει εκτός γιαπωνέζικου εδάφους. Ανένδοτος ήταν όμως και ο ίδιος ο Τεξέιρα να του επιτρέψει να παραδώσει το φιλμ στους Γιαπωνέζους, αλλά και ο συνονόματός του πρόεδρος της βραζιλιάνικης ομοσπονδίας ποδοσφαίρου, Ρικάρντο Τεξέιρα, μόλις ενημερώθηκε για το γεγονός.
«Ποιος έχει τις ταινίες;», ρώτησε ο Βραζιλιάνος πρόεδρος για να ξεκαθαρίσει στη συνέχεια: «Τα φιλμ δεν φεύγουν από τη Βραζιλία, αν δεν αποδειχθεί τι έχει συμβεί».
Ηταν βράδυ Κυριακής και χρειάστηκαν τέσσερις ώρες για να ζεσταθεί το εργαστήριο εμφάνισης των φιλμ και να ξυπνήσουν μέσα στη νύχτα την υπεύθυνη για να δουλέψει μέχρι τα ξημερώματα, προκειμένου να τα εμφανίσει.
Τα στοιχεία ήταν ακράδαντα και η αλήθεια βγήκε στην επιφάνεια. Ο Ρόχας παραδέχθηκε ότι είχε κρύψει στα γάντια του ένα ξυραφάκι και αυτοτραυματίστηκε μ’ αυτό, μόλις έπεσε δίπλα του η φωτοβολίδα, ώστε να ενοχοποιηθεί η Βραζιλία και να αποκλειστεί από το Μουντιάλ. Τη φωτοβολίδα την έριξε μία φίλη του, που ήταν συνεννοημένη μαζί του, η 24χρονη Βραζιλιάνα Ροσενέρι Μέγιο ντο Νασιμέντο. Σύντομα διαπιστώθηκε ότι η ιδέα ήταν του προπονητή της Χιλής, Ορλάντο Αραβένα και «στο κόλπο» ήταν και ο γιατρός της ομάδας.
Ο πρόεδρος της βραζιλιάνικης ομοσπονδίας, Ρικάρντο Τεξέιρα, ταξίδεψε με τα στοιχεία στη Γενεύη, προκειμένου να τα παρουσιάσει στη FIFA.
H Βραζιλία κέρδισε το παιχνίδι στα χαρτιά με 2-0 και ήταν αυτή που ταξίδεψε για το Μουντιάλ της Ιταλίας, ενώ ο Ρόχας τιμωρήθηκε με ισόβιο αποκλεισμό. Μαζί του τιμωρήθηκαν για 5 χρόνια ο προπονητής Ορλάντο Αραβένα, ο γιατρός Ντανιέλ Ροντρίγκεζ και ο αρχηγός της ομάδας, Φερνάντο Αστένγκο, ενώ στην Εθνική Χιλής απαγορεύτηκε να παίξει στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1994 στις ΗΠΑ. Η τιμωρία στέρησε άδικα από μια εξαιρετική φουρνιά Χιλιανών παικτών, που δεν ήταν αναμεμειγμένοι στην υπόθεση, την ευκαιρία να αγωνιστούν (αν η ομάδα τους τελικά προκρινόταν…) σε δύο Μουντιάλ.
Ο ισόβιος αποκλεισμός του Ρόχας αναιρέθηκε μετά από αίτημά του το 2011 και σήμερα ο ίδιος προπονεί τερματοφύλακες στη Βραζιλία, καθώς οι Βραζιλιάνοι του έδωσαν συγχωροχάρτι για την πράξη του. Την ίδια χρονιά (2011) έφυγε από τη ζωή μόλις στα 45 χρόνια της, από ανεύρυσμα η Νασιμέντο, προλαβαίνοντας όμως χάρη στο περιστατικό να γίνει γνωστή, να κάνει καριέρα και να φωτογραφηθεί ακόμα και για το Playboy.
Το σκάνδαλο του 1989 μπορεί να είναι σήμερα μια παλιά, ξεχασμένη ιστορία, παραμένει όμως ενδεικτική (αν και ακραία…) για το πού μπορεί να φτάσει μια ομάδα, προκειμένου να κερδίσει την πρόκρισή της σε ένα Μουντιάλ…
