Την εκτίμηση ότι ο αυστηρότερος έλεγχος των ευρωπαϊκών συνόρων θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάλυση της Ευρώπης, κάνουν σε ανάλυσή τους οι New York Times, υποστηρίζοντας πως στην περίπτωση αυτή οι πρόσφυγες θα μείνουν κολλημένοι στις τρεις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία.
Η εφημερίδα διερωτάται αν η Ευρώπη μπορεί να κινηθεί πέρα από την παραδοσιακή έννοια του εθνικού κράτους, με την εθνική ταυτότητα και με ρίζες στη φυλή και τη γλώσσα, όταν μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων ψηφοφόρων δεν δείχνει καμία διάθεση να παραδώσει το δικαίωμα στο εθνικό κράτος.
«Σήμερα που οι Ευρωπαίοι αγωνίζονται με τις κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις που προκαλούνται από τη μετανάστευση, από τα φτωχά και ρημαγμένα από τον πόλεμο κράτη, ορισμένοι φωνάζουν για να διατηρήσουν αυτό που αισθάνονται ότι ποτέ δεν συμφώνησαν να παραδώσουν, το δικαίωμα στο εθνικό κράτος», γράφουν οι New York Times.
«Ενας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων ψηφοφόρων θέλει να περιορίσει αισθητά την άφιξη των προσφύγων στις χώρες τους, πράγμα που θα απαιτούσε το κλείσιμο των συνόρων. Υπάρχει, όμως, ένας λόγος που έφερε την Ευρώπη σε αυτή την κατάσταση. Το ερώτημα που προκύπτει από το ζήτημα των συνόρων είναι εάν η Ευρώπη μπορεί να κινηθεί πραγματικά πέρα από τις παραδοσιακές έννοιες του εθνικού κράτους» διερωτάται η αμερικανική εφημερίδα.
«Το 2015, στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης η Μέρκελ προειδοποίησε ότι εάν οι ευρωπαϊκές χώρες δεν μοιράζονταν “δίκαια” το βάρος, τότε ορισμένοι λαϊκιστές ηγέτες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν το ζήτημα για να καταργήσουν την ελευθερία στην εσωτερική κυκλοφορία στην ΕΕ. Τρία χρόνια αργότερα, η Mέρκελ έγινε ηγέτης σαν αυτούς για τους οποίους προειδοποίησε. Για να σώσει τον κυβερνητικό συνασπισμό στο Βερολίνο πρότεινε να επιβληθούν έλεγχοι στα αυστριακά σύνορα, για να εμποδίσουν τους πρόσφυγες. Οι περισσότεροι πρόσφυγες φτάνουν στην Ιταλία, την Ελλάδα ή την Ισπανία και πρέπει να παραμείνουν εκεί, ενώ περιμένουν να τους χορηγηθεί άσυλο. Στην πράξη, όμως, πολλοί κατευθύνονται προς τον Βορρά της ΕΕ. Εάν σκληρύνουν πολύ τα σύνορα, οι πρόσφυγες θα μπορούσαν να καταλήξουν “κολλημένοι” στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία, μια έκβαση για την οποία η κ. Mέρκελ έχει προειδοποιήσει ότι θα μπορούσε να καταδικάσει την ΕΕ, ενθαρρύνοντας τις χώρες αυτές να αποχωρήσουν. Αν και η αντίδραση επικεντρώνεται κυρίως στους πρόσφυγες, οι μελέτες δείχνουν ότι υφίσταται επίσης δυσαρέσκεια και προς τους μετανάστες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Δεν είναι εύκολο για τους Ευρωπαίους να εγκαταλείψουν την εθνική ταυτότητα παλαιού τύπου, με ρίζες στη φυλή και τη γλώσσα, που μοιάζει σήμερα να προκαλεί τέτοια προβλήματα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να αντισταθούν σε αυτές τις παρορμήσεις αρκετό καιρό για να μεταμορφώσουν την Ευρώπη από την κορυφή προς τα κάτω, αλλά η οικονομική κρίση του 2008 προέκυψε όταν το έργο τους είχε ολοκληρωθεί μόνο κατά το ήμισυ. Αυτό οδήγησε στην κρίση του ευρώ, η οποία αποκάλυψε τις πολιτικές ρωγμές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Επίσης, προέκυψε και η έκρηξη της ισλαμικής τρομοκρατίας, που αποτελούσε επίσης απειλή. Οταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι απειλούνται, σύμφωνα με την έρευνα, επιδιώκουν μια ισχυρή ταυτότητα που θα τους κάνει να αισθάνονται μέρος μιας ισχυρής ομάδας. Για το λόγο αυτό, πολλοί Ευρωπαίοι στράφηκαν στην εθνική τους ταυτότητα. Ομως, όσο περισσότεροι άνθρωποι αγκάλιασαν την εθνική ταυτότητά τους, τόσο περισσότερο έφταναν να δυσπιστούν απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση και απέναντι σε όποιον εντός των συνόρων τους αντιλαμβάνονται ως ξένο.
Ο Αυστριακός καγκελάριος Kουρτς ζητά όλο και πιο σκληρά “εξωτερικά” σύνορα, αυτά δηλαδή που χωρίζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση από τον έξω κόσμο, προκειμένου να διατηρηθούν ανοικτά τα εσωτερικά σύνορα. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει εάν οι αφίξεις προσφύγων ήταν το βασικό ζήτημα. Δεν θα λύσει, όμως, την αντίφαση ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση ως ένα πείραμα για την υπερνίκηση του εθνικισμού, σε σχέση με την πολιτική συγκυρία της εποχής που διανύουμε, κατά την οποία οι πολίτες απαιτούν περισσότερο εθνικισμό», καταλήγει το άρθρο των New York Times.
